Czym jest niestabilność stawu rzepkowo-udowego?

O niestabilności stawu rzepkowo-udowego mówimy wówczas gdy dochodzi do przemieszczenia rzepki do boku – może to być pełne zwichnięcie lub podwichnięcie.

Do pierwszego epizodu dochodzi zazwyczaj w II lub III dekadzie życia. Najczęściej bez bezpośredniego urazu – zeskok ze schodów, podczas gry w koszykówkę, piłkę nożną itp. Rzadziej w wyniku bezpośredniego urazu przemieszczającego rzepkę do boku.

Przyczyny

Wyróżnia się kilka przyczyn predysponujących do niestabilności rzepki:

• ogólna wiotkość więzadłowa
• Zwiększony kąt Q (zaburzenia rotacyjne i koślawe stawu kolanowego)
• Wysokie ustawienie rzepki (patella alta)
• Pochylenie rzepki
• Dysplazja kłykcia bocznego kości udowej
• Uszkodzenie troczka przyśrodkowego rzepki

Pierwszorazowe zwichnięcie

Większość przypadków pierwszorazowego zwichnięcia rzepki leczymy nieoperacyjnie – odpowiednim unieruchomieniem, niesteroidowymi lekami p-zapalnymi, fizjoterapią nakierowaną na wzmocnienie mięśnia obszernego przyśrodkowego oraz modyfikacją aktywności.

Do leczenia operacyjnego w przypadku pierwszorazowych zwichnięci kwalifikują się zwichnięcia z towarzyszącym uszkodzeniem chrzęstno-kostnym – wolne ciała w stawie kolanowym oraz uszkodzeniem więzadła rzepkowo-udowego przyśrodkowego – szczególnie z fragmentem kostnym. 

Poza tym leczenie operacyjne należy rozważyć przypadku nawrotowej i nawykowej niestabilności stawu rzepkowo-udowego.

Rodzaje niestabilności

Niestabilność nawrotowa – to powtarzające się epizody zwichnięć lub podwichnięć rzepki.

O niestabilności nawykowej mówimy kiedy podczas każdego zgięcia stawu kolanowego dochodzi do zwichania rzepki.

Diagnostyka

Każdy incydent zwichnięcia powinien zostać skonsultowany z ortopedą. Wymaga wnikliwego badania.

W diagnostyce stosujemy badania obrazowe takie jak RTG stawu, RTG posturalne kończyn dolnych, RTG celowane na staw kolanowy w projekcji Marchanta oraz obrazowanie przy pomocy tomografii komputerowej, a także MRI.

Dokładne określenie przyczyn/y niestabilności jest kluczem do właściwego leczenia.

Leczenie

Po ustaleniu rozpoznania planuje się leczenie operacyjne. Najczęściej występuje więcej niż jedna przyczyna niestabilności stawu rzepkowo-udowego stąd konieczne bywa łączenie technik operacyjnych w obrębie kości oraz na tkankach miękkich.

• artroskopia stawu kolanowego (usunięcie/reinsercja odłamanych fragmentów chrzęstno-kostnych)
• Naprawa (reinsercja)/ rekonstrukcja MPFL – więzadła rzepkowy-udowego przyśrodkowego
• Osteotomia guzowatości kości piszczelowej – np Fulkersona

W naszej praktyce najczęściej wykonujemy tzw. dynamiczną rekonstrukcję MPFL polegającą na przesunięciu jednego z mięśni kulszowo-goleniowych na przyśrodkowy brzeg rzepki z przewieszeniem ścięgna tego mięśnia na powięzi mięśnia krawieckiego. Połączenie tej techniki z przesunięciem guzowatości kości piszczelowej daje bardzo dobre wyniki odległe.