Złamanie obojczyka to jedno z najczęstszych złamań w obrębie barku. Dotyczy głównie osób aktywnych fizycznie, takich jak sportowcy, ale zdarza się również u dzieci i osób starszych w wyniku upadków. Obojczyk, zwany również kością obojczykową, pełni kluczową funkcję w łączeniu ramienia z klatką piersiową, dlatego jego złamanie może znacząco wpływać na ruchomość i funkcjonowanie kończyny górnej. W tym artykule przybliżymy, czym jest złamanie obojczyka, jakie są jego objawy oraz jak wygląda leczenie.

Co to jest złamanie obojczyka?

Obojczyk to kość o charakterystycznym, łukowatym kształcie, która łączy mostek z łopatką. Jego lokalizacja i sposób ułożenia sprawiają, że jest narażony na złamania, szczególnie w wyniku urazów bezpośrednich lub pośrednich. Złamanie obojczyka może dotyczyć:

• Środkowej części obojczyka – najczęstszy typ złamania, występujący w około 80% przypadków.
• Końca bliższego (przy mostku) – rzadszy typ, ale bardziej skomplikowany.
• Końca dalszego (przy łopatce) – również rzadszy, ale wymaga szczególnej uwagi ze względu na bliskość stawu barkowo-obojczykowego oraz więzadeł.

Przyczyny złamania obojczyka

Złamanie obojczyka jest najczęściej wynikiem urazu bezpośredniego lub upadku na wyciągniętą rękę, co powoduje przeniesienie siły na obojczyk i jego złamanie. Do najczęstszych przyczyn złamania obojczyka należą:

• Upadki podczas sportów takich jak jazda na rowerze, narty, snowboard, piłka nożna czy koszykówka.
• Wypadki komunikacyjne – upadki z motocykli czy rowerów.
• Urazy podczas porodu – u noworodków złamanie obojczyka może zdarzyć się podczas trudnego porodu.

Osoby aktywne fizycznie, a także dzieci, są szczególnie narażone na tego typu urazy z powodu częstszego narażenia na wypadki.

Objawy złamania obojczyka

Do najczęstszych objawów złamania obojczyka należą:

• Silny ból w okolicy obojczyka, nasilający się podczas ruchu ramienia.
• Deformacja w okolicy złamania – może być widoczna jako charakterystyczne wybrzuszenie lub zapadnięcie.
• Obrzęk i zasinienie w miejscu urazu.
• Ograniczona ruchomość ramienia i trudności z podniesieniem ręki.
• Trzaski lub odczucie przemieszczania się fragmentów kości przy próbie ruchu.

W przypadku podejrzenia złamania obojczyka należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który na podstawie badania klinicznego i zdjęcia rentgenowskiego potwierdzi diagnozę oraz oceni stopień złamania.

Leczenie złamania obojczyka

Leczenie złamania obojczyka zależy od rodzaju złamania, stopnia przemieszczenia fragmentów kości oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Można podzielić je na leczenie zachowawcze i operacyjne.

1. Leczenie zachowawcze

Wiele złamań obojczyka (szczególnie te bez dużego przemieszczenia) można leczyć zachowawczo. Leczenie to obejmuje:

• Unieruchomienie w specjalnej opasce lub ortezie (tzw. ósemka) przez okres 3-6 tygodni, w zależności od stopnia złamania.
• Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (NLPZ), które pomagają łagodzić ból i zmniejszać stan zapalny.
• Kontrole radiologiczne, aby monitorować proces gojenia i upewnić się, że kość zrasta się prawidłowo.

Podczas leczenia zachowawczego zaleca się ograniczenie ruchów ramieniem oraz noszenie ręki w temblaku, aby odciążyć obojczyk i zapobiec dodatkowym urazom.

Nie jest to komfortowa metoda leczenia dla chorego, ze względu na formę unieruchomienia. Wymaga dużej dyscypliny od pacjenta oraz nie zapewnia przewidywalnych wyników.

2. Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne jest konieczne w przypadku złamań z dużym przemieszczeniem, złamań wieloodłamowych, złamań otwartych lub gdy kość nie zrasta się prawidłowo w wyniku leczenia zachowawczego. Daje również dużo bardziej przewidywalne wyniki oraz często pełen powrót do sprawności. Do najczęściej stosowanych technik chirurgicznych należą:

• Zespolenie za pomocą płytek i śrub – polega na stabilizacji fragmentów kości za pomocą metalowych płytek, które utrzymują je w prawidłowej pozycji.
• Zespolenie gwoździem śródszpikowym – w mniej skomplikowanych przypadkach stosuje się specjalny gwintowany gwóźdź śródszpikowy, który stabilizuje kość wewnątrz jamy szpikowej. Jest łatwy do usunięcia w warunkach ambulatoryjnych po uzyskaniu zrostu kostnego oraz wymaga wykonania mniejszego cięcia niż zespolenie płytowe.
• Rekonstrukcja z wykorzystaniem przeszczepów kostnych – w skomplikowanych przypadkach, gdy dochodzi do utraty fragmentu kości, może być konieczne zastosowanie przeszczepu kostnego.

Operacja złamania obojczyka wymaga późniejszej rehabilitacji, aby przywrócić pełną funkcjonalność ramienia.

3. Rehabilitacja

Rehabilitacja po złamaniu obojczyka jest kluczowa dla przywrócenia pełnej sprawności kończyny. Proces rehabilitacyjny obejmuje:

• Ćwiczenia zwiększające zakres ruchu, które stopniowo wprowadzane są po unieruchomieniu.
• Ćwiczenia wzmacniające mięśnie ramienia, barku i klatki piersiowej.
• Fizykoterapię, która może obejmować zabiegi takie jak ultradźwięki czy laseroterapia w celu przyspieszenia gojenia i zmniejszenia obrzęku.

Rehabilitacja trwa zazwyczaj kilka tygodni, ale może się różnić w zależności od stopnia złamania oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Powikłania złamania obojczyka

Złamanie obojczyka zazwyczaj goi się bez większych komplikacji, ale w niektórych przypadkach mogą wystąpić powikłania, takie jak:

• Zaburzenia zrostu kości – kość może nie zrosnąć się prawidłowo, co prowadzi do trwałej deformacji.
• Przewlekły ból lub ograniczenie ruchomości – szczególnie w przypadkach, gdy rehabilitacja nie została przeprowadzona prawidłowo lub w przypadku wygojenia obojczyka ze skróceniem.
• Złamanie otwarte – ryzyko infekcji w przypadku złamań, w których kość przebija skórę.

Podsumowanie

Złamanie obojczyka to częsty uraz, który może dotyczyć osób w każdym wieku. W większości przypadków leczenie zachowawcze przynosi dobre rezultaty, ale w przypadkach złamań skomplikowanych może być konieczna interwencja chirurgiczna. Odpowiednia rehabilitacja jest kluczowa dla przywrócenia pełnej funkcji ramienia i zapobiegania powikłaniom. Jeśli podejrzewasz złamanie obojczyka, niezwłocznie zgłoś się do ortopedy, który zaproponuje najlepszą formę leczenia.

Źródła:

1. Robinson, C. M. (1998). Fractures of the clavicle in the adult: epidemiology and classification. Journal of Bone and Joint Surgery, 80(3), 476-484.
2. Hill, J. M., McGuire, M. H., & Crosby, L. A. (1997). Closed treatment of displaced middle-third fractures of the clavicle gives poor results. Journal of Bone and Joint Surgery, 79(4), 537-539.
3. Canadian Orthopaedic Trauma Society. (2007). Nonoperative treatment compared with plate fixation of displaced midshaft clavicular fractures. Journal of Bone and Joint Surgery, 89(1), 1-10.

Złamanie końca dalszego kości promieniowej, znane również jako złamanie nadgarstka, to jedno z najczęstszych urazów kości, szczególnie wśród osób starszych oraz aktywnych fizycznie. Występuje ono zazwyczaj w wyniku upadku na wyprostowaną rękę, co prowadzi do złamania w okolicy nadgarstka. W tym artykule omówimy, jak dochodzi do tego typu złamań, jakie są objawy oraz jakie metody leczenia stosuje się w przypadku tego urazu.

Przyczyny złamania końca dalszego kości promieniowej

Do złamania końca dalszego kości promieniowej dochodzi najczęściej w wyniku upadku na wyprostowaną rękę, gdy cała siła uderzenia przenosi się na nadgarstek. Występuje ono zarówno u młodszych, aktywnych osób (np. podczas sportów kontaktowych, jazdy na rowerze czy nartach), jak i u starszych pacjentów, u których kości są bardziej kruche z powodu osteoporozy. W grupie starszych pacjentów złamania tego typu są częstym skutkiem upadków na skutek utraty równowagi.

Złamania końca dalszego kości promieniowej klasycznie dzieli się na kilka typów, w tym:

• Złamanie Collesa – najczęstszy typ, w którym fragmenty kości przesuwają się w kierunku grzbietowym (do góry).
• Złamanie Smitha – fragment kości przemieszcza się w stronę dłoniową (w dół).
• Złamanie otwarte – kość przebija skórę, co wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej.

Objawy złamania końca dalszego kości promieniowej

Do głównych objawów złamania kości promieniowej należą:

• Silny ból w okolicy nadgarstka, który nasila się przy próbie ruchu.
• Obrzęk oraz zasinienie w okolicy złamania.
• Deformacja nadgarstka, widoczna jako nienaturalne wygięcie lub skrócenie przedramienia.
• Ograniczona ruchomość nadgarstka i palców.
• W niektórych przypadkach mogą wystąpić objawy neurologiczne, takie jak drętwienie lub mrowienie w palcach, spowodowane uciskiem na nerwy.

W przypadku wystąpienia tych objawów, należy jak najszybciej udać się do SOR, gdzie lekarz wykona badanie kliniczne i zleci wykonanie zdjęcia rentgenowskiego w celu potwierdzenia diagnozy oraz oceny stopnia uszkodzenia kości.

Leczenie złamania końca dalszego kości promieniowej

Leczenie złamania kości promieniowej zależy od stopnia przemieszczenia fragmentów kości, rodzaju złamania oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Może obejmować zarówno metody zachowawcze, jak i operacyjne.

1. Leczenie zachowawcze

Jeżeli złamanie nie jest przemieszczone lub przemieszczenie jest minimalne, leczenie może ograniczyć się do:

• Nastawienia złamania (repozycji), które polega na ręcznym przywróceniu kości do prawidłowego ustawienia przez lekarza ortopedę.
• Unieruchomienia w gipsie – po repozycji kość zostaje unieruchomiona za pomocą gipsu lub szyny na okres od 4 do 6 tygodni, aby zapewnić jej prawidłowe zrosty.
• Regularnych kontroli radiologicznych, które pozwalają monitorować proces gojenia i sprawdzać, czy kość zrasta się prawidłowo.

2. Leczenie operacyjne

W przypadku złamań z przemieszczeniem, złamań wieloodłamowych, przezstawowych, wysokoenergetycznych lub gdy repozycja zamknięta nie przynosi oczekiwanych efektów, konieczne jest leczenie chirurgiczne. Metody operacyjne obejmują:

• Zespolenie wewnętrzne za pomocą płytek i śrub – polega na otwarciu złamania i stabilizacji kości za pomocą metalowej płytki i śrub, co zapewnia właściwe ustawienie kości i jej szybszy zrost.
• Zespolenie zewnętrzne – stosuje się w przypadkach, gdy złamanie jest zbyt skomplikowane lub gdy istnieje duże ryzyko infekcji. Polega ono na umieszczeniu ramki stabilizującej na zewnątrz skóry, która utrzymuje kość w odpowiedniej pozycji.
• Stabilizacja drutami Kirschnera – w mniej skomplikowanych przypadkach można zastosować druty, które stabilizują złamanie przez skórę.

3. Rehabilitacja

Po zakończeniu leczenia (zarówno zachowawczego, jak i operacyjnego), niezwykle ważna jest odpowiednia rehabilitacja. Proces ten obejmuje:

• Ćwiczenia zakresu ruchu – mają na celu przywrócenie pełnej ruchomości w nadgarstku oraz stawach palców.
• Ćwiczenia wzmacniające – stopniowo wprowadzane ćwiczenia wzmacniające mięśnie przedramienia i nadgarstka, aby zapobiec osłabieniu mięśni.
• Fizykoterapia – w niektórych przypadkach stosuje się zabiegi takie jak ultradźwięki czy laseroterapia, które przyspieszają proces gojenia oraz zmniejszają ból i obrzęk.

Powikłania złamania końca dalszego kości promieniowej

W większości przypadków złamanie końca dalszego kości promieniowej goi się bez większych powikłań, jednak w niektórych przypadkach mogą wystąpić komplikacje, takie jak:

• Zespół Sudecka (kompleksowy zespół bólu regionalnego – CRPS) – to rzadkie powikłanie charakteryzujące się przewlekłym bólem, obrzękiem i sztywnością stawu – najczęściej występuje u chorych leczonych nieoperacyjnie optrunkiem gipsowym w przymusowym ustawieniu nadgarstka.
• Ograniczenie ruchomości nadgarstka, zwłaszcza w przypadku nieprawidłowego zrostu kości.
• Trwałe zniekształcenie nadgarstka, jeśli kość nie zostanie prawidłowo nastawiona.
• Pourazowy zespół kanału nadgarstka

Podsumowanie

Złamanie końca dalszego kości promieniowej to częsty uraz, który może wystąpić zarówno u młodych, jak i starszych pacjentów. Wczesne rozpoznanie oraz odpowiednie leczenie, zarówno zachowawcze, jak i operacyjne, mają kluczowe znaczenie dla pełnego powrotu do zdrowia. Po zakończeniu leczenia nieodzownym elementem jest rehabilitacja, która pozwala na odzyskanie pełnej funkcji nadgarstka. W przypadku podejrzenia złamania zawsze należy zgłosić się do ortopedy, aby szybko podjąć odpowiednie działania.

Źródła:

1. Diaz-Garcia, R. J., Oda, T., & Shauver, M. J. (2011). A systematic review of outcomes and complications of treating unstable distal radius fractures in the elderly. Journal of Hand Surgery, 36(5), 824-835.
2. Rhee, P. C., & Kakar, S. (2015). The management of distal radius fractures. Journal of Hand Surgery, 40(3), 595-604.
3. Walenkamp, M. M., Mulders, M. A., & Goslings, J. C. (2017). Functional outcomes and general health status after surgical treatment of distal radius fractures. Journal of Orthopaedic Surgery, 25(1), 230949901769270.